OOPS. Your Flash player is missing or outdated.Click here to update your player so you can see this content.
You are here: O nas arrow Krynica w pigułce arrow Krynica - Gmina
Krynica - Gmina Utwórz PDF Drukuj Poleć znajomemu
BEREST
MOCHNACZKA NIŻNA
MOCHNACZKA WYŻNA
MUSZYNKA
PIORUNKA
POLANY
TYLICZ

BEREST

Berest lokowany był na prawie wołoskim w państwie biskupów krakowskich (Kresie Muszyńskich) końcem XVI wieku. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 1634 roku. Nazwa wsi wywodzi się zapewne od brzostów – rodzaj wiązu. Miejscowość swych dziejach łączyła losy okolicznych wsi Kresu Muszyńskiego. Miejscowa ludność obok uprawy roli i hodowli zajmowała się wypalaniem węgla drzewnego dla pobliskiej huty. W XVIII i XIX wieku na Mostyszu był młyn, tracz i folusz. Na miejscu była karczma. Początkiem naszego stulecia Berest posiadał już szkołę i czytelnię Kacykowskiego.
W latach międzywojennych obok Łemków zamieszkiwali tu Polacy i kilka rodzin żydowskich. Miejscowych Łemków wysiedlono w latach 1945-1947.

Berest znajduje się na szlaku cerkwi łemkowskich.
W Bereście zachowało się kilka kapliczek łemkowskich z przełomu XIX/XX w. oraz dwie XIX - wieczne kamienne  figury przedstawiające św. Jana Chrzciciela i św. Mikołaja.

MOCHNACZKA NIŻNA

Miejscowość letniskowa oddalona o 4 km od Tylicza.
Mochnaczka Niżna założona została w 1589 roku. Rządziła się ona prawem wołoskim i wchodziła do ziem biskupów krakowskich, tzw. Kresu Muszyńskiego. Przez wieś, aż do XIX wieku, prowadził gościniec z Grybowa przez Tylicz i Przełęcz Tylicką na Węgry. W latach międzywojennych Mochnaczkę zamieszkiwali wspólnie Łemkowie, Polacy i Żydzi. W lutym 1945 roku sowiecki Wojenkomnat dokonał podobnie jak w innych wsiach mobilizacji do Armii Czerwonej. Znaczna część miejscowych Łemków (60%) na skutek agitacji repatriowała się do ZSRR, natomiast pozostałych 1947 roku wywieziono na Ziemie Zachodnie.
Mochnaczka Niżna znajduje się na szlaku cerkwi łemkowskich.
W obrębie cerkwi znajduje się łemkowski cmentarz z nagrobkami z XIX i XX w. Teren cerkwi i cmentarza obrośnięty jest starodrzewem zaliczanym do pomników przyrody (jawor, 2 modrzewie, 3 jesiony)

MOCHNACZKA WYŻNA

Miejscowość letniskowa oddalona o 10 km od Tylicza, położona w dolinie potoku Mochnaczka, dopływu Muszynki, przy drodze Tylicz-Krzyżówka, na wysokości 550-650 m npm. Na zachód od wsi ciągnie się lesiste pasmo górskie z wyróżniającymi się kulminacjami kulminacjami Hawrylakówka (745 m), z schodzącym nad wieś ramieniem Wierszka (754 m) oraz wzniesienia (721m), Kotylnicy (788 m) i Huzarów (865 m). Od strony wschodniej piętrzą się nad Mochnaczką: Rozdziele (789 m), Piorun (743 m), Mizarne (770 m) i Szwarne (785 m). Z Mochnaczki Wyżnej wiedzie na północ droga do Krynicy-Zdroju i na wschód (z płyt betonowych) do Izb.
Wieś założona w 1629 roku. Rządziła się ona prawem wołoskim i wchodziła do ziem biskupów krakowskich, tzw. Kresu Muszyńskiego. Przez wieś, aż do XIX wieku, prowadził gościniec z Grybowa przez Tylicz i Przełęcz Tylicką na Węgry. W latach międzywojennych Mochnaczkę zamieszkiwali wspólnie Łemkowie, Polacy i Żydzi. W lutym 1945 roku sowiecki Wojenkomnat dokonał podobnie jak w innych wsiach mobilizacji do Armii Czerwonej. Znaczna część miejscowych Łemków (60%) na skutek agitacji repatriowała się do ZSRR, natomiast pozostałych 1947 roku wywieziono na Ziemie Zachodnie.

MUSZYNKA

Wioska położona w dolinie rzeki o tej samej nazwie, na wysokości 590-640 m n. p. m., u stóp Przełęczy Tylickiej (683 m), w odległości 4 km na południowy wschód od Tylicza. Na południe od miejscowości wznoszą się wzgórza: Szynkarówki (691 m), Czerteża (735 m) oraz Wysokiej Horki (765 m) i Jaworzu (810 m) – położonych już w wododziale, a na północy Polanka z kulminacjami (728 i 722 m).
Osada założona została w 1356 roku na prawie niemieckim przez króla Kazimierza Wielkiego (teren w tym czasie należał do królewszczyzny, wcześniej – do 1336 roku i później – od 1391 roku do biskupów krakowskich). Położona na trakcie handlowym odgrywała ona w XIV i XV wieku dużą rolę. Zniszczona w czasie najazdu węgierskiego węgierskiego 1474 roku, ponownie zasiedlona została w XVI stuleciu przez napływającą tu ludność pasterską – zwaną Wołochami. Wówczas przeniesiono ją na prawo wołoskie.
W 1769 roku w pobliżu Przełęczy Tylickiej, nad wsią konfederaci zbudowali warowny obóz. W przypadku zagrożenia, położenie jego przy granicy pozwalało na przegrupowanie oddziałów i kontakt drogą po ówczesnej węgierskiej stronie z obozami nad Izbami i Grabiem. Ułatwiało też sprowadzenie zaopatrzenia i czynienie zaciągów na Węgrzech. Obóz opuszczony został w 1970 roku, po ustanowieniu przez Austrię kordonu sanitarnego. Po likwidacji Państwa Muszyńskiego wieś stanowiła do 1813 roku własność austriackiej kamery, a później prywatną.
Wioskę oszczędziły działania wojenne I i II wojny światowej. W 1945 roku około 70% miejscowych Łemków repatriowano do ZSRR. Pozostałych wysiedlono w czasie akcji „Wisła” na Zachód.
Muszynka znajduje się na szlaku cerkwi łemkowskich.

PIORUNKA

Nieduża wieś leży 3 km na zachód od Czyrnej w dolinie, nad potokiem o tej samej nazwie, uchodzącym w Florynce do Mostysza, na wysokości 550 m npm. Od zachodu nad samą wsią wznosi się Banicka Góra (620 m), na północy Kruhla (630 m) i Chłopski Wierch (644 m), a na południu Harniaków Wierch (727 m). Osada założona w 1634 roku, zamieszkana była przez Łemków. W historii, dzieliła losy okolicy. Po wojnie wysiedlona została w 1945 i 1947 roku. Dziś w większości posiada nową zabudowę, obok której zachowały się stare domy z lat międzywojennych.
Piorunka znajduje się na szlaku cerkwi łemkowskich.
W wiosce zachowały się połemkowskie krzyże przydrożne oraz figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XIX w. Warte obejrzenia są również  nieliczne zachowane przykłady połemkowskiej zabudowy gospodarskiej.

POLANY

Miejscowość leży w dolinie Mostysza i wpadającego do niego potoku, przy skrzyżowaniu drogi Krynica-Grybów z lokalną drogą Polany-Kamianne-Kotów. Odległość z Berestu 5 km, z Krynicy 16 km. Wieś położona jest na wysokości 450 m npm. Na wschód od wsi wznoszą się: Hłocza (774 m), i Głębokie (630 m), a na zachodzie Kiczera Wielka (694 m) oraz Sołtysi Wierch (607 m). Polany liczą obecnie około 420 mieszkańców. Stanowią one najdalej na północ wysuniętą miejscowość gminy uzdrowiskowej Krynica.
Osada założona została w XVI wieku w dobrach Kresu Muszyńskiego, na terenach wcześniej należących do sąsiedniej Florynki, wówczas Flornikową zwanej. Początkowo być może stanowiła przysiółek tej wsi, który po przeniesieniu Florynki w 1574 roku na prawo wołoskiej wyodrębnił się w samodzielną wieś. W zamieszkałej przez Łemków wsi już w XVII wieku była cerkiew, młyn, stawy i karczma. Po likwidacji dóbr biskupów krakowskich krakowskich 1781 roku, osiedliło tu się kilka rodzin żydowskich. Mieszkali tu też Polacy. W grudniu 1914 roku miała tu miejsce potyczka Rosjan z Austriakami, Austriakami czasie której poległo kilku żołnierzy, którzy zostali później pochowani w sąsiedniej Florynce. W okresie tworzenia minirepubliki łemkowskiej w latach 1918-1919 Polany popierały ten ruch. W latach dwudziestolecia międzywojennego działała czytelnia łemkowska im. Kacykowskiego. Miejscowych Łemków wysiedlono w latach 1945-1947. Pozostały nieliczne rodziny, często mieszane polsko-łemkowskie.

Polany znajdują się na szlaku cerkwi łemkowskich.
We wsi zachowały się jeszcze pozostałości dawnych łemkowskich budynków gospodarskich. W jednej z nich Pan Eugeniusz Forycki stworzył ekspozycje o charakterze muzealnym, w której możemy oglądać sprzęty gospodarstwa domowego z przełomu XIX/XX w. W skład zespołu zabudowań wchodzą: zagroda, spichlerz, drewniany wiatrak, chyże .

TYLICZ

Wieś letniskowa (dawniej miasteczko) u zbiegu Muszynki i Mochnaczki, położona 6 km na wschód od Krynicy-Zdroju. Już w XIII w. na ważnym szlaku handlowym na Węgry przez Bardejov istniało osiedle Orawa, któremu w 1363 r. Kazimierz Wielki nadał prawa miejskie i potwierdził nazwę Miastko lub Novum Oppidum, fundując kościół oraz szkołę parafialną. Miastko otrzymało wówczas mury obronne. Posiadało prawo składu, zapewniające wysokie dochody, oraz własny sąd. Stąd zapewne wywodzi się nazwa wzgórza na pd. od Tylicza – Szubienica (685 m) i jego zbocza – Łaska. W 1391 r. Władysław Jagiełło oddał Tylicz biskupom i miejscowość pozostawała w ich władaniu aż do 1783 r. Oprócz nazwy Nowe Miastko Tylicz nazywany był także Ozdoba, ze względu na swoje piękne położenie w szerokim obniżeniu dolin Muszynki, Mochnaczki, Roztoki i Bradowca. W XV w. przebywali tu Husyci (Taborycki), zakładając w okolicy „ruchome” obozy, zwane Kocimi Zamkami. W XVI w. napłynęła w ten rejon ludność wołosko-ruska (później Łemkowie). W drugiej połowie XVI w. nastąpił upadek świetności Tylicza. W 1612 r. biskup krakowski Piotr Tylicki, wykorzystując położenie Miastka, nadał mu ponownie prawa miejskie, własny herb i liczne przywileje. Reaktywowano parafię, a dla miejscowości ustaliła się obecna nazwa Tylicz. Po I wojnie światowej Tylicz utracił prawa miejskie.
W 1945 roku repatriowano stąd większość miejscowych Łemków do ZSRR, a pozostałych latach 1947-1948 na Ziemie Zachodnie.

Tylicz znajduje się na szlaku cerkwi łemkowskich .
Teren przycerkiewny oraz pobliski cmentarz zdobią piękne lipy zaliczane do pomników przyrody.
Dziel sie multimediami na Patrz.pl